COPD : chronische ziekte van de longen

Video: copd

Wat is COPD?

COPD is een ziekte van de longen die niet kan genezen. Dit komt meestal door roken.

1. Als u rookt, ademt u rookdeeltjes in. Deze komen via de longbuisjes bij de longblaasjes.
2. Deze rookdeeltjes zorgen dat uw longen altijd een beetje ontstoken zijn. De longbuisjes worden smaller (nauwer) en er komt meer slijm.
3. Hierdoor komt er schade in de longbuisjes en longblaasjes. Bij COPD gaat deze schade niet meer weg. Uw longen gaan hierdoor minder goed werken. De longblaasjes kunnen minder zuurstof opnemen in uw lichaam. U krijgt vaak last van hoesten, benauwdheid en slijm ophoesten.

Deze klachten worden meestal erger als u ouder wordt. Vooral als u blijft roken.

COPD is een afkorting voor het Engelse: Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Vroeger noemden we dit chronische bronchitis of longemfyseem.

Wat merk ik van COPD?

De meeste mensen die COPD krijgen, zijn ouder dan 40 jaar.

U kunt 1 of meer van deze klachten hebben:

• U moet vaak hoesten en u hoest slijm op.
• Bij het ademen hoort u een piepend of brommend geluid. Vooral als u uitademt.
• Als u meer beweegt wordt u snel benauwd. Bijvoorbeeld bij traplopen.
• Uw gewicht wordt minder, uw spieren worden slapper en dunner. U wordt snel moe als u een klein stukje loopt.

Soms worden uw klachten van COPD tijdelijk erger:

• bij een verkoudheid, griep of andere ontsteking van uw luchtwegen. Bij griep kunt u erg ziek worden.
• als u ergens bent met prikkelende lucht, zoals rook.
• als u meer beweegt zoals bij sporten.

Soms weet u niet waarom de klachten tijdelijk erger worden.

Als uw klachten ineens veel erger worden, heeft u misschien een longaanval. Bel dan zo snel mogelijk uw huisarts. Hoe eerder u een behandeling krijgt voor uw klachten, hoe beter dit voor u is.

COPD gaat bij iedereen anders. Sommige mensen hebben heel weinig klachten, andere mensen veel. Soms gaat het een tijdje slechter en daarna weer lange tijd goed. Door gezond te leven krijgt u meer energie en kunnen de klachten minder worden. Zo krijgt u meer grip op uw gezondheid.

Wat is de oorzaak van COPD?

COPD komt bijna altijd door roken of doordat u vroeger jaren heeft gerookt.

Soms komt COPD door iets anders. Deze dingen geven ook kans op COPD:

• Fijnstof: Dit zijn hele kleine deeltjes die in de lucht zijn. Bijvoorbeeld rook of prikkelende stofdeeltjes. Fijnstof komt vooral van industrie, landbouw, verkeer, verwarmen van huizen of verbranding van hout. Binnen vooral door bakken, braden, grill en haardvuur.
• Te weinig van een eiwit (alpha-1 antitrypsine) in het lichaam. Dit is een erfelijke ziekte en komt bijna nooit voor.

Deze dingen geven misschien ook meer kans op COPD:

• Als u lange tijd woont of werkt op een plaats waar veel stof, steengruis, gassen en dampen, smog, mist, nevel of rook is.
• Als u lange tijd een waterpijp gebruikt en daarmee (hard)drugs inademt.
• Als de moeder tijdens de zwangerschap rookt, heeft het kind later meer kans op COPD.
• Kinderen die op jonge leeftijd steeds rook hebben ingeademd (doordat ouders thuis rookten) hebben later meer kans op COPD.
• Te vroeg of met ondergewicht geboren zijn, geeft op oudere leeftijd meer kans op COPD.
• Als u astma heeft en dit jarenlang niet goed is behandeld.

COPD komt niet door een allergie.

Wat kan ik zelf doen bij COPD?

COPD gaat niet meer weg. Wel kunt u veel doen om minder klachten te hebben en zo fit mogelijk te blijven. Daarbij zijn deze dingen belangrijk:

Stoppen met roken

Stoppen met roken is de belangrijkste stap als u COPD heeft. Wanneer u stopt met roken, komt er geen extra schade meer in uw longen door de rookdeeltjes. Hoe eerder u stopt met roken, hoe beter voor uw longen.

Als u net bent gestopt, kunt u eerst meer slijm gaan hoesten in plaats van minder. Het duurt een paar maanden voordat u merkt dat het beter gaat:

• U gaat minder hoesten en minder slijm ophoesten.
• Ook bij een verkoudheid heeft u minder klachten.
• Uw klachten worden minder snel erger. 

Voorkom prikkeling van de longen

Zorg dat u geen prikkelende stoffen inademt. Dit zijn bijvoorbeeld: tabaksrook, fijnstof, verflucht, baklucht of braadlucht, of rook van een haardvuur of houtkachel. Hierdoor kunt u meer benauwd worden.

Goed luchten van uw woonkamer, slaapkamer en werkkamer kan helpen. Zorg ook voor een goede luchtafzuiging in de keuken of zet het raam open tijdens het koken. Soms kan het helpen om ander werk of andere hobby's te kiezen, zodat u minder prikkels krijgt.

Meer bewegen

Bewegen is heel belangrijk als u COPD heeft. Hierdoor wordt uw lichaam sterker. En krijgt u meer energie. 

• Zorg dat u in ieder geval 150 minuten per week beweegt. Bijvoorbeeld 5 keer per week 30 minuten. Vaker bewegen is nog beter. Ga bijvoorbeeld wandelen, fietsen of zwemmen. Doe aan fitness of kies een andere sport.
• Wordt u bij meer bewegen benauwd? Blijf dan toch voorzichtig oefenen en extra bewegen. Uw conditie wordt hierdoor beter en u krijgt meer energie. En met meer energie, voelt u zich beter.
• Als meer bewegen moeilijk voor u is, kan een fysiotherapeut of oefentherapeut u adviezen geven. Ze helpen u om makkelijker te bewegen en minder snel benauwd te worden.
  U kunt ook oefeningen doen met ademen. Hiermee leert u om slijm op te hoesten. Soms helpt dit bij uw klachten.

Gezond gewicht en gezond eten

Een gezond gewicht is ook belangrijk als u COPD heeft. Om een gezond gewicht te hebben is het belangrijk dat u gezond eet. Gezond eten helpt u om een gezond lichaamsgewicht te hebben.
Als u te zwaar bent, kan dit uw klachten van COPD erger maken. Maar met COPD kunt u ook juist te mager worden. 

• Als u overgewicht heeft, is het belangrijk om gezond te eten en meer te bewegen. Met een gezond gewicht voelt u zich fitter en heeft u meer energie. Dit helpt u om minder benauwd te zijn.
• Als u mager bent of wordt, let dan op dat u genoeg blijft eten. Eet in ieder geval 3 keer per dag een gezonde maaltijd. Met uw praktijkondersteuner, diëtist of huisarts kunt u bespreken wat u het beste kunt eten. Zij kunnen u helpen om een gezond gewicht te krijgen en te houden.

U beslist samen met uw huisarts wat het beste bij u past.

Wat is een zorgplan?

Als u COPD heeft, kunt u met uw huisarts of praktijkondersteuner een zorgplan maken. Dit zorgplan is een overzicht voor uzelf. Hierin kunt u alles opschrijven wat voor u belangrijk is om u goed te voelen bij COPD.

In het zorgplan kunt u bijvoorbeeld deze dingen opschrijven:

• de afspraken en controles met uw zorgverleners (bijvoorbeeld de huisarts of de praktijkondersteuner)
• uw eigen doelen, zoals stoppen met roken, gezond bewegen of een gezond gewicht
• de medicijnen die u voor COPD gebruikt

Daarnaast kunt u ook een longaanval-actieplan maken. In dit actieplan schrijft u op aan welke klachten u kunt merken dat u een longaanval krijgt. En wat u dan het beste kunt doen.

Zo heeft u meer grip op uw eigen gezondheid.

Een prik tegen pneumokokken en elk jaar de griepprik

Als u COPD heeft, kunt u erg ziek worden van griep of een andere ontsteking van uw luchtwegen. Hierdoor kunt u een longaanval krijgen. Door een longaanval kunnen uw longen weer slechter worden. 

Er zijn op dit moment 2 prikken die de kans op ziek worden minder maken: 

• griepprik: deze prik krijgt u elk jaar van uw huisarts. Zo heeft u minder kans om griep te krijgen.
• prik tegen pneumokokken: deze prik krijgt u 1 keer. Uw huisarts kan deze prik geven. Sommige leeftijdsgroepen krijgen een uitnodiging voor deze prik van hun huisarts.

Zijn er medicijnen tegen COPD?

Medicijnen kunnen ervoor zorgen dat u minder klachten heeft. Ze kunnen uw longen niet genezen.

Deze medicijnen ademt u in. Ze zorgen dat de luchtwegen verder open gaan.

Als u een longaanval heeft, krijgt u soms voor korte tijd pillen met een ontstekingsremmer.

Heeft u 2 keer per jaar of vaker een longaanval? Dan krijgt u misschien een ontstekingsremmer die u inademt. De kans op een nieuwe longaanval is dan kleiner.

Meer kans op hart- en vaatziekten bij COPD

COPD geeft meer kans op een ziekte van uw hart en bloedvaten. Zoals een hartinfarct of een beroerte. 

Uw huisarts onderzoekt daarom deze dingen bij u:

• uw gewicht
• uw bloeddruk
• uw bloedsuiker
• uw nieren
• uw cholesterol

Hiermee weet uw huisarts hoeveel kans u heeft op hart- en vaatziekten. Soms krijgt u extra adviezen om gezond te leven. Of heeft u extra medicijnen nodig.

Wanneer moet ik de huisarts bellen bij COPD?

Bel direct uw huisarts als 1 of meer van deze dingen voor u kloppen:

• U heeft ineens veel meer last van benauwdheid dan normaal.
• U moet ineens veel meer hoesten, of u hoest meer slijm op dan normaal.
• Uw klachten zijn snel erger geworden (binnen 1 dag of binnen een paar dagen).

Bel uw huisarts voor een afspraak als 1 of meer van de volgende dingen voor u kloppen:

• Uw klachten worden langzaam steeds erger.
• Uw medicijnen helpen niet goed genoeg tegen uw klachten.
• Eten lukt u niet goed.
• U merkt dat u magerder wordt.
• U wilt meer hulp bij actief bewegen.
• U wilt hulp om te stoppen met roken.
• U bent gestopt met roken en u heeft hulp nodig om dit vol te houden.
• U heeft last van somberheid of andere psychische klachten. 

U beslist samen met uw huisarts wat het beste bij u past.

Meer informatie over COPD

Meer informatie:

• over COPD: het Longfonds
• om te stoppen met roken: Rokeninfo
• over hulpmiddelen: de Hulpmiddelenwijzer

Contact met anderen die COPD hebben: Longfonds

Deze informatie hebben we gemaakt met:

• de richtlijn voor huisartsen: de NHG-Standaard COPD